“İstanbullu bir Ermeni ailesinin çocukları gibi değildim ben, ailem de öyle değildi”
“Kendimi o okulun içinde karınca gibi hissetmiştim. Yani o kadar küçüldüm küçüldüm küçüldüm ki hiç görünmüyordum sanki”
“Orada faydalı olma hissi bana iyi geldi, birilerine faydalı olma hissi iyi geldi”
“Bana dedi ki: ‘Bir daha öyle don-gömlek dışarı çıkma.’ Yani vücut hatlarımı ortaya çıkarttığı için o kıyafet onun için aslında, yani ha çıplaktım ha öyle giyinmiştim, bir şey fark etmiyordu. Ama onun o baskısı benim şu yaşıma kadar hâlâ devam eden bir şeydir”
“Bütün bu travmaların nesilden nesile geçişini çok rahatlıkla anlayabiliyorum”
“Ahşap evler vardı. Ahşap evlerin kapıları açık olur”
“Okuldan ödev verirler, o öğretmen hanımın evine giderdik, orada çünkü Meydan Larousse vardı, benim hiç ansiklopedim olmadı mesela, çünkü çok pahalıydı”
“Nasıl sevinmiştim, belki o kâğıt yırtılana kadar, lime lime olana kadar ben o kâğıdı sakladım”
“Çünkü hayatında hiç Ermeni görmemiş bu çocuk, hiç tanışmamış. Bana dedi ki: ‘Ermeni olmak nasıl bir duygu?’ Yani şaşırdım. Böyle bir soruya nasıl cevap verebilirsiniz ki? ‘Hani, insan olmak nasıl bir duygu?’ gibi bir şey bu. Dedim ki: ‘Türk olmak nasıl bir duygu?’”
Fotoğraflar
Görüşme Notu
Pandemi nedeniyle görüşmemizi çevrimiçi gerçekleştiriyoruz. Aydınlık bir odada katılıyor görüşmeye; arkasında balkon var, beyaz tül perde ve bir balkon kapısı görüyorum. Odanın tümünü görmüyorum ama sade bir şekilde döşendiğini hissediyorum.
Nelerden bahsedeceğini önceden düşünmüş, bir akış tasarlamış zihninde ama görüşme sonrasındaki sohbetimizde de belirttiği gibi, uğramayı planlamadığı duraklara da uğruyor anlatısı. Yaptığı hazırlığın temelinde hikâyesini dinleyecek insanlara faydalı olabilme isteğinin yattığı kolayca anlaşılıyor, bir de anlatısını anonimleştirme konusunda gayretli olduğu. Ama bu gayreti, anlatmayı tercih ettiklerini olanca samimiyetiyle aktarmasına engel olmadı bence.
Anadolu’dan İstanbul’a göç eden Ermeni bir aileye doğmuş, anneannesi ise Rum. Bir de erkek kardeşi var. Anadolulu Ermenilerle İstanbullu Ermeniler arasındaki farklılıklara dair gözlemlerini de paylaştı. Babasını erken sayılabilecek bir yaşta, annesini ise daha yakın bir zamanda kaybetmiş; bilhassa annesinden bahsederken hüznü, hasreti hep sesine, yüzüne yansıyor.
12 Eylül’ün bugüne uzanan izleri birçok görüşmemizde anılıyor, anlatılıyor, türlü türlü hak ihlallerini kaydediyoruz bir yandan da ve darbenin aslında geride kalmış bir dönem olmadığını, bitip gitmediğini yeniden idrak ediyoruz her seferinde. Görüşmecimin ‘hayatının dönüm noktalarından biri olarak tanımladığı’ hak ihlali, darbe sonrası Milli Eğitim Bakanlığı eliyle hayatına yapılan müdahale, okuduğu Ermeni ortaokulundan koparılıp bir “Türk okuluna” kaydedilişi, o ana dek çok sevdiği okul hayatını bir anda hiç sevmediği bir şeye dönüştürmüş. Sonrasında eğitim hayatına dair aldığı kararlarda da hep o koparılışın etkisi var.
Babası kılık-kıyafet ve erkekler konusunda baskıcıymış, bu baskının hayatına bıraktığı izlerin farkında, nedenleri üzerine de düşünmüş, bunları da paylaştı. İlk ilişkisini babasının vefatından sonra yaşamış, fiziksel şiddete uğradığı bir ilişki bu. Kopması zor olmuş ama başarmış. Yine hayatının dönüm noktalarından biri olarak tanımladığı az rastlanan bir hastalık nedeniyle yaşadığı zorlu bir hastane süreci var; o dönemde yakınlaştığı kişiyle evli şu an. Eşi Ermeni ya da Hristiyan değil. Evliliklerinin geniş ailedeki yansımaları, eşiyle ilişkisinin dinamiği de anlatısının bir parçasıydı.
Çalışma hayatında yaşadıklarından, çocuk doğurmak istemeyişinin nedenlerinden, ona hayatının “en harika sevgisini yaşatan” kediyle ilişkisinden, ilk (platonik) aşkından da bahsetti. Sesine işleyen acılara gülümseyerek bakan, bakmaya çalışan bir kadın. Tanrı inancı ve sevgisi çok güçlü. Şu an liseden beri yapmayı istediği şeyi yapıyor, yazıyor.
Ara ara gözlerimiz doldu karşılıklı, dolmakla kalmadığı da oldu.
Görüşme Aslı Takanay tarafından, 06.07.2020 tarihinde yapılmıştır.
Anahtar Kelime / Tag / Index
Bu görüşmeyi referans vermek için DOI